Kháng thuốc (antimicrobial resistance) đang trở thành một vấn đề toàn cầu, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững của xã hội. Việt Nam, với nền y tế đang phát triển, cũng không ngoại lệ trước thách thức này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu hơn về thực trạng kháng thuốc tại Việt Nam, nguyên nhân, hậu quả và các giải pháp đang được triển khai.

1. Thực trạng kháng thuốc tại Việt Nam

Kháng thuốc tại Việt Nam đang có xu hướng gia tăng đáng báo động. Theo Bộ Y tế, tình trạng kháng thuốc không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn đe dọa cả ngành thú y và nông nghiệp. Các vi sinh vật như vi khuẩn, virus, và ký sinh trùng đã phát triển khả năng kháng lại các loại thuốc kháng sinh, khiến nhiều bệnh nhiễm trùng trở nên khó điều trị hoặc thậm chí không thể chữa khỏi.

Năm 2023, Việt Nam đã ban hành Chiến lược Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2045. Chiến lược này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng kháng sinh hợp lý và có trách nhiệm để giảm thiểu tình trạng kháng thuốc.

2. Nguyên nhân gây kháng thuốc

Sử dụng kháng sinh bừa bãi, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến kháng thuốc là việc sử dụng kháng sinh không kiểm soát. Nhiều người dân tự ý mua và sử dụng kháng sinh mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ. Điều này làm tăng nguy cơ vi sinh vật tiếp xúc với thuốc và phát triển cơ chế kháng thuốc.

Quản lý kháng sinh trong nông nghiệp, trong ngành nông nghiệp, kháng sinh được sử dụng rộng rãi để phòng và trị bệnh cho gia súc, gia cầm, và cả trong nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh trong lĩnh vực này đã góp phần lan rộng tình trạng kháng thuốc.

Hệ thống giám sát chưa hoàn thiện, hệ thống giám sát kháng thuốc tại Việt Nam còn nhiều hạn chế, từ năng lực kỹ thuật đến việc quản lý dữ liệu. Điều này gây khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát sự lan truyền của vi sinh vật kháng thuốc.

3. Hậu quả của kháng thuốc

Tình trạng kháng thuốc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và y tế hiện đại. Các ca nhiễm trùng trở nên khó điều trị hơn, kéo dài thời gian nằm viện và tăng nguy cơ tử vong. Không chỉ vậy, kháng thuốc còn đẩy chi phí điều trị lên cao, tạo gánh nặng tài chính cho gia đình và hệ thống y tế.

Ngoài ra, kháng thuốc cũng đe dọa các thành tựu y học như phẫu thuật, hóa trị ung thư, và cấy ghép nội tạng. Những quy trình này phụ thuộc nhiều vào thuốc kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng, và nếu không có kháng sinh hiệu quả, chúng sẽ trở nên nguy hiểm hơn.

4. Giải pháp phòng, chống kháng thuốc tại Việt Nam

Nâng cao nhận thức cộng đồng

Chính phủ và các tổ chức y tế đã đẩy mạnh các chiến dịch tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về kháng thuốc. Mục tiêu là khuyến khích sử dụng kháng sinh đúng cách, không tự ý mua và sử dụng thuốc mà không có chỉ định.

Củng cố hệ thống giám sát

Chiến lược Quốc gia về phòng, chống kháng thuốc giai đoạn 2023-2030 đã đặt mục tiêu củng cố hệ thống giám sát kháng thuốc. Điều này bao gồm việc đào tạo đội ngũ nhân viên y tế, nâng cao năng lực xét nghiệm và quản lý dữ liệu, cũng như triển khai giám sát kháng thuốc tại các bệnh viện trên toàn quốc.

Quản lý chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh trong nông nghiệp

Ngành nông nghiệp cần giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Thay vào đó, cần áp dụng các biện pháp phòng bệnh bằng cách cải thiện điều kiện vệ sinh, sử dụng vaccine và quản lý đàn gia súc khoa học.

Hợp tác quốc tế

Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu tại khu vực châu Á Thái Bình Dương trong việc xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống kháng thuốc. Chính phủ đã phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và các đối tác quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm, nguồn lực và công nghệ nhằm kiểm soát tình trạng kháng thuốc.

5. Vai trò của người dân trong việc phòng, chống kháng thuốc

Người dân đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống kháng thuốc. Một số hành động đơn giản có thể giúp giảm thiểu tình trạng này:

• Chỉ sử dụng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.
• Không tự ý bỏ dở liệu trình kháng sinh.
• Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Hạn chế tiếp xúc với người hoặc động vật đang nhiễm bệnh.

Kháng thuốc là một mối đe dọa lớn đối với sức khỏe cộng đồng và sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Để ứng phó với thách thức này, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, ngành y tế, nông nghiệp và toàn thể xã hội. Hành động kịp thời, sử dụng kháng sinh hợp lý và nâng cao nhận thức cộng đồng sẽ là chìa khóa để làm chậm sự tiến triển của kháng thuốc.

Hy vọng bài viết này sẽ góp phần nâng cao nhận thức của bạn đọc về vấn đề kháng thuốc và vai trò của chúng ta trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Hãy cùng chung tay xây dựng một tương lai không bị đe dọa bởi kháng thuốc!